Het is één van de recentste beschermde oorsprongsbenamingen uit de Bordeauxstreek (1990), die voldoet aan strenge producteisen, zoals een handmatige oogst, tweede gisting op fles volgens de méthode champenoise, enz. De Crémant de Bordeaux, geproduceerd in het hele wijngebied, ontmoet sinds een aantal jaar een ongekend succes. Deze bruisende wijn is verkrijgbaar voor een zeer schappelijke prijs (tussen 5 en 20 euro, gemiddelde prijs in Frankrijk 6 euro) en is perfect geschikt voor alle gelegenheden, feestelijk of niet: een borrel met vrienden, familiemaaltijd, Kerst en Oud&Nieuw, enz.

“Je wordt niet zomaar crémantproducent, dit vraagt een echte knowhow, met een ambachtelijke dimensie”, stelt om te beginnen Lionel Lateyron, crémantproducent in Montagne-Saint-Emilion, wiens overgrootvader al in 1897 crémant maakte.

Een specifieke bewerking van de wijngaard, uitsluitend handmatige oogst, de eerste gisting op kuip gevolgd door de tweede gisting op fles:  om Crémant de Bordeaux te maken moeten strenge producteisen in aanmerking worden genomen, die zijn overgenomen van de méthode champenoise.

Laten we beginnen met de druiven. “We kunnen alle druivenrassen van Bordeaux gebruiken voor de productie van de crémants, wat een grote vrijheid geeft. We stellen onze eigen product samen met de kleuren die we zelf willen!” zegt Lionel Lateyron vol enthousiasme. Alle in Bordeaux verbouwde druivenrassen, zowel wit als blauw, zijn namelijk toegestaan. “Voor onze blanc de blanc werken we het liefst met 100% sémillon, en voor de blanc de noir met 100% Cabernet Franc”, aldus Stanislas Cattiau, Algemeen Directeur van het Cloître des Cordeliers in Saint-Émilion.

In tegenstelling tot de Sauvignon lijkt de Sémillon op de Chardonnay, een druivenras dat gebruikt wordt in de Champagne: deze druif kan goed ouderen en ontwikkelt in de loop der tijd geroosterde tonen en briochenuances.

  De oogst van deze druiven geschiedt uitsluitend handmatig, “de leidende filosofie is dat de druif ongeschonden moet blijven voordat hij geperst wordt”, vult Lionel Lateyron aan. Volgens de producteisen moeten de druiven vervoerd worden in niet-afgesloten bakken, die niet hoger mogen zijn dan 60 cm om te voorkomen dat de druiven geplet worden.

Tijdens de eerste gisting, op kuip, kunnen de basiswijnen van verschillende jaren gebruikt worden. Maar sommige crémants zijn van één jaargang. “Het ene jaar is het andere niet: zodra de oogst in zicht komt, kunnen we, als het een uitzonderlijk jaar is, besluiten een wijn van één jaargang te maken”, legt Stanislas Cattiau uit.

Door de toevoeging van een liqueur de tirage (likeur van gistcellen en suiker) komt de tweede gisting op gang, op fles ditmaal. Dit is een specifieke procedure in de méthode champenoise. In 6 tot 8 weken tijd verbruiken de gistcellen de suiker, een proces waarbij alcohol en koolzuurgas vrijkomen, waardoor de wijn bruisend wordt. Stanislas Cattiau gaat verder: “In deze etappe proberen we, met inachtneming van de producteisen, een zo laag mogelijk CO2-gehalte te verkrijgen, zodat er een discrete pareling ontstaat. De finesse van de belletjes hangt hiervan af”.

Vervolgens begint de rijping op houten rekken. Deze duurt minimaal 9 tot 12 maanden, maar ook hier onderscheiden de Cordeliers-crémants zich:

Wij laten een cuvée tussen 4 en 8 jaar rusten in onze kelders in Saint-Émilion. Vanuit organoleptisch oogpunt krijgen onze crémants tijdens deze oudering al hun rondheid en finesse

Na de “remuage” (het draaien van de fles zodat het bezinksel van gistcellen en droesem, dat zich onderin de horizontaal geplaatste fles heeft afgezet, naar de flessenhals wordt gedreven) volgt de etappe van de “dégorgement”, het verwijderen van de moer: de flessenhals wordt ondergedompeld in een oplossing waardoor het bezinksel bevroren wordt. Onder de druk die vrijkomt bij het openen van de fles wordt het bevroren bezinksel naar buiten uitgestoten.

Tot slot rondt een laatste etappe de productie van de crémant af: de toevoeging van de dosagelikeur (mengsel van wijn en suiker), voordat de fles wordt afgesloten met een kurk met draadkorfje. “Dan wordt de crémant aangekleed”, zoals Lionel Lateyron het fraai verwoordt.

Tegenwoordig produceren we in Bordeaux hoofdzakelijk de zogenaamde crémant “brut” (met een suikergehalte beneden 12 g/liter), want dat is wat de consumenten verwachten. De veel zoetere demi-sec (tussen 32 en 50 g/liter) is niet meer echt afgestemd op de markt.

“Met de dosagelikeur ga je je wijn parfumeren, met inachtneming van het evenwicht tussen zuurgraad en suiker” vult Stanislas Cattiau aan. “Er zijn vele manieren om deze laatste etappe aan te pakken: als suiker kan de most van druivenconcentraat gebruikt worden, de toegevoegde wijn kan zijn geouderd op eikenhouten fust, enz. Net als de rooksmaak van ham gaat deze finishing touch je product kenmerken”. 

Champagne, Crémant, Prosecco: waar hebben we het over?

Een bruisende wijn wordt alleen “champagne” genoemd als hij afkomstig is uit de Champagnestreek: het is een gedeponeerd handelsmerk. Het woord “crémant” duidt alle in Frankrijk vervaardigde mousserende wijnen aan die volgens de méthode champenoise gemaakt zijn (met tweede gisting op fles), buiten de Champagne. De crémant is aanwezig in acht herkomstgebieden: Elzas, Bordeaux, Bourgogne, Die, Jura, Limoux, Loire en Savoie.

Om recht te hebben op de AOC-benaming moet elke crémant voldoen aan bepaalde productieregels die specifiek gelden voor zijn regio.

De Crémants onderscheiden zich dus hoofdzakelijk van de Champagne door hun verschillende druivenrassen en terroirs (ter herinnering, de druivenrassen die gebruikt worden in de Champagne zijn de chardonnay, de pinot noir en de meunier).

Een ander verschil betreft het ouderen. Voor de crémant ligt de minimale duur tussen toevoeging van de liqueur de tirage en het in de handel brengen tussen 9 en 12 maanden (het ouderen bestaat eruit te wachten tot de dosagelikeur volledig is opgenomen), tegen minimaal 15 voor de champagne en… één maand voor de prosecco.

De prosecco is een Italiaanse wijn, geproduceerd met snellere en goedkopere methodes, zoals een machinale oogst in plaats van handmatig en de tweede alcoholische gisting die geschiedt in een gesloten kuip onder druk en niet op fles. Het koolzuurgas blijft zo in de wijn op het moment van botteling onder tegendruk. Deze techniek vereist minimaal drie weken.

Hoe is de Crémant de Bordeaux ontstaan?

Al in de 19e eeuw werden voor de woningbouw in de Gironde en in Bordeaux blokken natuursteen gewonnen uit ondergrondse galerijen, waar een hoog vochtgehalte heerste en een geringe thermische amplitude. In deze galerijen ontwikkelde zich geleidelijk aan de techniek van de bubbelvorming in basiswijn, waarmee witte of rosé mousserende wijnen kunnen worden gemaakt.

De AOC ‘Bordeaux mousseux’ werd in maart 1943 bij decreet erkend. Door veel strengere productieregels vast te leggen verkregen de producenten, bij decreet van 3 april 1990, de erkenning van de AOC “Crémant de Bordeaux”.

Economisch nieuws: Ongekend succes van de Crémant de Bordeaux

De Crémant de Bordeaux maakt slechts 1% van de hele wijnproductie in Bordeaux uit, maar in bijna tien jaar tijd is de productie van de Crémants de Bordeaux vermenigvuldigd met 5, en gestegen van 1,8 miljoen flessen (2010) naar 9 miljoen (2018).

Dit succes wordt vandaag de dag bevestigd tegenover de concurrerende AOP: in 2019 zijn 1,4 miljoen flessen Crémant de Bordeaux verkocht in de supermarkt (+19%/totaal AOP stabiel ) voor een waarde van 7,7 miljoen euro (+19%/totaal AOP +1%). Bordeaux registreert zo voor het derde jaar achtereen de snelste groei binnen de belangrijkste Franse AOC buiten Champagne.

Een eersteklas bondgenoot voor de feesten

De prijs blijft redelijk: € 6 gemiddeld (prijs in Frankrijk)/de prijzen lopen uiteen van € 5 tot € 20. De Crémant de Bordeaux wordt geserveerd tussen 7°C en 11°C en leent zich voor vele feestelijke gelegenheden. Hij kan gedronken worden van aperitief tot dessert, bij schaaldieren, zalm, kaas, wit vlees en desserts met rode vruchten. Aanbevolen wordt deze bruisende wijn te drinken in een vrij groot standaard glas.

De “Pluspunten” van de Crémants De Bordeaux

• Crémants de Bordeaux blanc de blancs: uitsluitend gemaakt van witte druiven.
• Crémants de Bordeaux blanc de noirs: uitsluitend gemaakt van blauwe druiven, maar met wit sap.

• Wijnen zonder toegevoegde zwavel en sulfieten: de gisting maakt op natuurlijke wijze gezwavelde componenten in de wijn aan.
• Wijnen… in cocktail: in combinatie met vruchtensap of brandewijn zijn de Crémants de Bordeaux een bron van creativiteit voor mixologen.